TADEUSZ ROLKE, CHRIS NIEDENTHAL "SĄSIADKA. KOMENTARZ"

SĄSIADKA. KOMENTARZ, Tadeusz Rolke, Chris Niedenthal

kuratorki: Katarzyna Sagatowska, Monika Szewczyk-Wittek

WYSTAWA TRWA: 18.09-7.11.2020
Galeria Promocyjna, Rynek Starego Miasta 2

otwarcie 18.09 (piątek): 13:00-20:00
spotkanie z artystami: 18:00

„Ja jestem kimś Innym”
Emmanuel Lévinas

Fizyczny ból. Nie można pogodzić się z faktem, że nie oszczędzono nikogo. Nawet dzieci. Tłum oprawców można podzielić na tych, którzy się „tylko” przyglądali, i na tych, którzy pilnowali, by nikt nie uciekł. Byli też tacy, którzy zaganiali ofiary do stodoły. Ale i tacy, którzy zabijali od razu. Bez ostrzeżenia.

Z niedowierzaniem przyjmuje się fakt, że to byli sąsiedzi. Mimo wielu lat badań i licznych zebranych relacji wciąż podawane są różne liczby ofiar. To, co wydarzyło się 10 lipca 1941 roku, wciąż dzieli. Wiadomo jednak, że Żydów w Jedwabnem wymordowano w sposób okrutny.W 2000 roku Jan Tomasz Gross wydał książkę „Sąsiedzi. Historia zagłady żydowskiego miasteczka”. Nadał jej tytuł za zgodą Agnieszki Arnold, która realizowała wówczas film „Sąsiedzi” (miał premierę 2001 roku), dotyczący wydarzeń z Jedwabnego, i udostępniła mu skrypty przeprowadzonych wywiadów. Zarówno książka jak i film miały bezpośredni wpływ na powstanie wystawy „Sąsiadka”. Tadeusz Rolke do realizacji tego projektu namówił przyjaciela, Chrisa Niedenthala. Wernisaż odbył się w 2001 roku w Galerii Zachęta w Warszawie w 60. rocznicę pogromu w Jedwabnem. Zaprezentowano wówczas czarno-białe fotografie ukazujące Maję, wietnamską sąsiadkę Tadeusza Rolke, odgrywającą zwykłe, codzienne czynności w miejscowościach, w których przed wojną mieszkali Żydzi – Górze Kalwarii, Kocku, Nowym Dworze Mazowieckim i Warce. Kuratorem cyklu był przez lata Marek Grygiel.

Tadeusza Rolke i Chrisa Niedenthala łączy zainteresowanie człowiekiem. To on wydaje się być centralnym tematem ich fotografii, człowiek zanurzony w codzienności i człowiek wobec wielkiej historii. Łączy ich także doświadczenie bycia Innym. Tadeusz Rolke wyemigrował do Niemiec w 1970 roku, bo nie mógł się pogodzić z ówczesną Polską. O jego decyzji przesądziły wydarzenia Marca 1968. Ostatecznie jednak do Polski wrócił. Chris Niedenthal, urodzony w polskiej rodzinie żyjącej w Wielkiej Brytanii, odwiedzał Polskę wielokrotnie. W 1973 roku przyjechał ponownie, na kilka miesięcy, ale został już na stałe.

Spojrzałyśmy na archiwum Tadeusza Rolke i Chrisa Niedenthala po prawie 20 latach od wernisażu wystawy „Sąsiadka”. Naszą intencją było ponowne zadanie pytania: kim jest inny/obcy? Przyjrzałyśmy się dotychczas nieprezentowanym kadrom, które stały się komentarzem do tych rozważań.

Tadeusz Rolke
W swojej pracy bez trudu zmienia fotograficzne konwencje – był fotoreporterem prasowym, fotografem mody oraz twórcą fotografii kreacyjnej. Członek ZPAF. Studiował historię sztuki na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, a następnie na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 60. publikował w magazynach „Stolica”, „Świat”, „Polska”, „Ty i ja”. W latach 1970–1980 mieszkał w Niemczech i pracował dla czasopism, takich jak „Stern”, „Der Spiegel”, „Die Zeit”. Autor wielu wystaw indywidualnych oraz uczestnik licznych wystaw zbiorowych w Polsce i na świecie.

Chris Niedenthal
Fotoreporter i dokumentalista. Urodził się w polskiej rodzinie w Londynie, od 1973 r. mieszka w Polsce. Absolwent London College of Printing. Członek brytyjskiego National Union of Journalists i ZPAF. Obecnie fotograf niezależny, dawniej związany z największymi światowymi magazynami: „Newsweek”, „TIME Magazine” oraz „Der Spiegel”. Autor kilku albumów fotograficznych, m.in. „Polska Rzeczpospolita Ludowa. Rekwizyty”, „13/12. Polska stanu wojennego”, jak również autobiografii „Zawód: fotograf”. Laureat drugiej nagrody w konkursie World Press Photo 1986 w kategorii People in the News. Autor licznych wystaw indywidualnych w Polsce i na świecie.

Partnerzy: Wszyscy Jesteśmy Fotografami, Galeria Le Guern, Fujifilm